Uskumru Şiir

                                         Güneş parlak , deniz berrak
                                         Yaşar içinde binbir renk
                                         Nerede o balıklar
                                         Kıvrım kıvrım uskumrular

USKUMRU

Vücut iğ şeklindedir. Sırtta aşağıya doğru inen açık veya koyu yeşilimsi-mavi, üzeri lekeli bantlar vardır. Başta beyin görünmez, karın tarafı açık gümüşi renktedir. Bütün yüzgeçler yumuşak ışınlı olup, gözler kolyoza göre daha ufaktır. Kolyoz' dan kafada ve vücutta bulunan pulların tek düze, sırt yüzgecindeki dikenleri daha çok sayıda (11-13), pulları ve yanlarının altında koyu esmer lekeler ve hava kesesi olmayışı ile ayrılır. 8 ila 11 yıl arasında yaşarlar.

Büyüklüğü ortalama 30-35 cm'dir, maksimum 50 cm olur. Ortalama ağırlığı 100-125 gram civarındadır. Kuzey Amerika sahilerinde, Kuzey Denizi, Akdeniz, Ege Denizi,Marmara Denizi ve Karadeniz'de yaşar.

Büyüklerimizle İstanbul Boğazı' yla İlgili Yaptığımız Röpotaj

Dedemle İstanbul Boğazı' yla ilgili yaptığım bir söyleşi;

1) İstanbul Boğazı' nın eski haliyle ilgili bilgi verir misiniz?
- Kirlilik söz konusu değildi deniz kenarına gittiğimizde fok balıklarını ve yunusların dansını rahatça izleyebiliyorduk.
2) Yeni haliyle ilgili ne düşünüyorsunuz?
- Fazla kirlendiğini düşünüyorum insanların bilinçsizce hareket etmesinden dolayı doğamız çevremizi denizimizi kirletiyorlar. Gelecek nesiller bu güzelliklerden mahrum kalacaklar.
3) Hayalinizdeki İstanbul Boğazı' nı anlatabilir misiniz?
- Eski, temiz, betonlaşmanın olmadığı, atık suların atılmadığı, birçok canlının içinde bulunduğu bir İstanbul Boğazı' dır.
4) Sizce insanları bu konuda bilinçlendirmek için ne yapılmadır?
 -İnsanları uyarıp bu konuyla ilgili eğitim vermektir, gelecek nesillere nasıl bir İstanbul Boğazı bırakmak istediklerini sorarak onları bilinçlendirme yapılabilir.

Boğazda Tükenen Canlılar

Özellikle Karadeniz’in ölmek üzere olduğunu belirten Tezcan Yaramancı “Karadeniz’de 26 balığın nesli tükendi. Marmara’da palamut ve uskumru dahil 143 balık türü yok oldu.

İstanbul’da her gün 3.9 milyon metreküp atıksuyun yüzde 90’ı yeterince arıtılmadan denize boşaltılıyor” dedi. Palamut yüzde 90 azaldı

Akdeniz fokunun sayısı 400’e düştü, nesli tükenebilir. 

Karadeniz’de akya, çipura, avcı, fangri, dülger, granyöz, kırlangıç, ıskarmoz, hani, kolyoz, kepez, melanurya, sarıgöz, sarıağız, orkinos, mercan, mırmır, minakop, sarpa, sinarit, trança, lipsos ve zurna balıkları artık yok. 

Marmara’da ise fangri, akya, gelincik ve hani gibi birçok balık artık yaşamıyor. 

Marmara’da son 40 yılda barbunya yüzde 73, çipura yüzde 48, palamut yüzde 90, uskumru yüzde 95, lüfer yüzde 58 oranında azaldı. 

Ege’de işkine yüzde 77, kayabalığı yüzde 81, kırlangıç yüzde 84, minekop yüzde 96, orfoz yüzde 83 oranında azaldı. 

Mavi Kuşak Hareketi' nin Amacı

Mavi Kuşak Hareketi' nin amacı hepimizi çok ilgilendiren bir konu. Bu projede çevresine duyarlı, saygılı, gelecek nesilleri düşünerek çevresini koruyan bireyleri daha çok bilgi sahibi ederek İstanbul Boğazı' ndaki kirlilikleri, onların denizde yaşayan canlılara ve bize verdiği zararları öğretmek, bu konuda bireyleri bilgilendirerek gelecek nesillerimize temiz, güzel, birçok canlının içinde bulunduğu bir İstanbul Boğazı bırakmaktır...

İstanbul Boğazı'nın Eski ve Şimdiki hali

1960-KÜÇÜKSU KASRI

GÜNÜMÜZDE 

Boğazdaki Ekosistem

Karadeniz ile Marmara Denizi arasında bir doğal koridor görevi gören İstanbul Boğazı birbirinden farklı iki ekosistem arasında yer alır ve zengin bir biyolojik çeşitliliğe sahiptir. Atlas Okyanusu'ndan gelen göçücü pelajik balıkların Boğaz'dan geçerek Karadeniz'e yaptığı göçler balıkçılar arasında anavaşya olarak adlandırılır. Kışa yakın, havalar soğumaya başlayınca bu balıklar yine Boğaz'dan geçerek Marmara'ya ve oradan da Akdeniz ile Atlas Okyanusu'na geri dönüş yaparlar. Balıkların Boğazlar üzerinden Karadeniz sularından ayrılması olayına da katavaşya denir.

Son yıllarda Boğaz suyunda artan kirlilikle bağlantılı olarak Boğaz ekosisteminde görülen balık çeşitleri büyük ölçüde yok olmuştur. İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi'nin hazırladığı raporlara göre 70'li yılların sonlarında İstanbul Boğazı'nda yaşayan balık türü 60 iken, İstanbul Boğazı'nda yaşanan çevresel bozulma nedeniyle bu sayı günümüzde 20'ye kadar düşmüştür. İstanbul Boğazı'nda canlı çeşitliliği bakımından tehlike altında olan ve korunması gereken toplam 33 deniz bitkisi ve hayvanı bulunmaktadır. İstanbul şehri, köklü bir kültür ve geçmişin yanı sıra; sahip olduğu doğal alanlar da hesaba katılarak UNESCO'nun 1972 tarihli Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşmesi ile Akdeniz'de ortak öneme sahip 100 tarihî sit alanından biri seçilmiştir.

İstanbul'un bitki örtüsü özellikle Boğaz ve Karadeniz kıyılarında yoğunlaşmış olup Boğaziçi biteyinde görülen bitkiler Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında bir geçiş özelliği göstermektedir. İç kesimlerde yoğun ormanlarla karşılaşılırken, kıyıya ve yerleşim yerlerine yakın noktalarda bozulmuş orman ve psödomaki oluşumları görülür. Boğaziçi'nde en yaygın ağaç türleri kestane, meşe, karaağaç,ıhlamur, akasya ve dişbudak olup; defne, sakızağacı ve köpekelması gibi türler de çevredeki maki-ağaççık türleridir.

İstanbul Boğazı dönemsel olarak denizanası akınına uğrar. Boğaz'ın tüm yüzeyini kaplayan ve genelde koylarda biriken denizanaları balıkçılar için sıkıntı yaratır. Boğaziçi'nde eskiye oranla büyük artış gösteren denizanası popülâsyonunun nedeni olarak Boğaz'a karışan evsel ve endüstriyel atıklar gösterilmektedir.

Boğaz'da nadiren rastlanan ve hem İstanbulluların, hem de iç basının büyük ilgi gösterdiği yunuslar ise yalnızca temiz sularda görülebilmeleri bakımından sevinç yaratmaktadır. Eski dönemlerde Boğaz'da görülen yunuslar afalına ve mutur denen türlerdi. Bu hayvanlar lüfer sürülerinin peşinden Boğaz'a girer ve avlanırken balık sürülerini kıyılara sürdüğü için balıkçılar tarafından "mübarek hayvan" olarak adlandırılır, uğurlu sayılırdı. Zaman zaman ise ağlara takılan yunuslar balık ağlarını parçalar ve yakalanan balıkların kaçmasına neden olurdu. Boğaz'da görülen yunusların sayısı 1950'lerden itibaren Karadeniz'de zıpkınla avlanma ve su kirliliği nedeniyle azaldı.

Geçmişte İstanbul direyinde daha sık karşılaşılan yunuslar dışında, Boğaz sularında görülen bir başka deniz memelisi de foklardı. 1960'lara dek Türkiye'nin tüm kıyılarında yaşayan fok türü, Akdeniz fokuydu. Foklar İstanbul'da en yaygın olarak Adalar ve Tuzla kıyılarında ürer, kışın ise daha geniş alanlara yayılırlardı. İstanbul Boğazı'na da giren foklar, Boğaz'ın işlek olmayan koylarında ve hatta yalıların boşalan kayıkhanelerinde barınırlardı. Foklar en çok levrekle beslenirdi. Henüz yavruyken yakalanan kimi foklar eğitilerek Eminönü ve Galata' daki eğlence merkezlerinde düzenlenen gösterilerde kullanılırdı. Foklar da, yunuslar gibi kirlilik ve yavruladıkları alanların kentleşmesi gibi nedenlerde Boğaziçi direyinden silindiler.